5 juridische tips voor als je gaat samenwonen

In de hiërarchie van romantische verbintenissen is trouwen volgens velen het allerhoogste. Maar waarom eigenlijk? Samenwonen kan net zo betekenisvol zijn, en bovendien vinden veel mensen dat nét iets minder ingrijpend. Juridisch gezien zijn er echter wel wat haken en ogen aan. Met een huwelijk wordt in één klap een heleboel geregeld (hoewel er ook nog dingen zijn waarop je moet letten: zie een vorig blog hierover). Als je gaat samenwonen, is het verstandig om op een aantal zaken goed te letten. Daarom hierbij vijf tips voor aanstaande samenwoners.

Tip 1: Maak een samenlevingsovereenkomst op

Het is misschien niet romantisch om meteen over geld en bezit te beginnen, maar als familierechtadvocaat zie ik dat toch een beetje als mijn dure plicht. Je kunt veel complicaties en problemen voorkomen als je van tevoren een aantal zaken goed met elkaar bespreekt, en uiteraard vastlegt.

Wat spreken jullie bijvoorbeeld af over de kosten van de woning, boodschappen, gas, water en licht? Betalen jullie hetzelfde bedrag of delen jullie de kosten naar rato van inkomen? En, op de langere termijn: hoe zit het met het pensioen? Heb je recht op partnerpensioen als je partner overlijdt? De meeste pensioenfondsen verlangen dat zo’n aanspraak notarieel is vastgelegd.

Dat vastleggen kan in een notarieel samenlevingscontract. Daarin kun je bijvoorbeeld ook afspraken maken over de inboedel: is deze gemeenschappelijk, of zijn juist bepaalde zaken van jou? Je kunt ook vastleggen dat als de één overlijdt, de ander eigenaar wordt van de gemeenschappelijke bezittingen (woning en inboedel). Als je geen testament hebt, kun je dit regelen met een ‘verblijvingsbeding’ in je samenlevingscontract.

Ook belastingtechnisch is een notarieel samenlevingscontract handig. Met zo’n contract word je voor de inkomstenbelasting gezien als fiscaal partners. Dit kan leiden tot belastingvoordeel, omdat je bepaalde inkomsten en aftrekposten kunt verdelen. En als je je partner bij testament tot erfgenaam hebt benoemd (zie tip 2), leidt een notarieel samenlevingscontract bij overlijden bovendien tot aanzienlijk lagere successiebelasting. Je moet dan wel langer dan zes maanden samengewoond hebben.

Hoewel het niet heel gebruikelijk is, kun je in de samenlevingsovereenkomst ook een partneralimentatieverplichting opnemen. Dat raad ik je vooral aan wanneer een van beiden, bijvoorbeeld vanwege de kinderen, minder gaat werken. Wel zo eerlijk als de relatie onverhoopt misloopt.

Tip 2: Maak een testament op

Realiseer je goed dat indien je niets regelt bij overlijden, je ook geen erfgenaam bent van je partner. Als er schulden zijn is dat misschien prettig, maar het is natuurlijk anders als er sprake is van vermogen. Zonder testament gaat dat vermogen naar de familie van de overledene, en niet naar de partner. Als er kinderen zijn, dan erven die.

Tip 3: Let op je woonrechten

Trek je in bij een partner met een huurwoning? Dan word je niet automatisch medehuurder. Om ook huurrechten te krijgen, moet je bij de verhuurder het medehuurderschap aanvragen. Pas als jullie samen een nieuw huurcontract hebben ondertekend, waar allebei jullie namen op staan, ben je medehuurder. Als de verhuurder niet instemt, kun je naar de kantonrechter stappen – maar wel pas nadat je twee jaar hebt samengewoond.

Als je trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat, word je overigens wel automatisch medehuurder.

Ook als je intrekt bij een partner met een koopwoning, moet je je goed realiseren dat jij geen verblijfsrechten verkrijgt. Op het moment dat de relatie eindigt, zul je dus de woning moeten verlaten. Bij een koopwoning is het ook slim om goede afspraken te maken over de lasten. Ga je meebetalen aan de hypotheekrente en aflossing? Aan (groot) onderhoud, polis levensverzekering of verbouwingen? Als je dat doet, is het verstandig om te bespreken hoe je hiermee omgaat als de relatie geen stand houdt. Deel je wel of niet mee in een eventuele waardevermeerdering (of -vermindering)?

Waarschuwing: zorg voor een goede financiële administratie. Ook als het allemaal goed gaat in je relatie, is dit erg belangrijk.

Tip 4: Regel het goed als er kinderen komen

Als je getrouwd kinderen krijgt, zijn sommige dingen direct geregeld. Als vader ben je bijvoorbeeld automatisch ouder in de juridische zin, en je krijgt meteen het gezag over je kind. Ben je niet getrouwd, dan moet je zelf in actie komen. Lees daarover meer in mijn blog 5 juridische tips voor aanstaande vaders.

Tip 5: Evalueer periodiek

Er kan in de loop van je relatie natuurlijk van alles veranderen, waardoor de keuzes die jullie vooraf hadden gemaakt niet meer eerlijk uitpakken. Evalueer daarom regelmatig (bijvoorbeeld iedere vijf jaar) of de eerdere afspraken nog wel passen bij jullie situatie. En pas daar dan ook je samenlevingsovereenkomst en/of testament op aan.

Bonustip: bekijk mijn blog 5 dingen die je moet doen als gaat scheiden mocht je relatie onverhoopt mislopen.

Kortom

Ook als je niet gaat trouwen – misschien moet ik zeggen: juist als je niet gaat trouwen – zijn er veel dingen waarover je goed moet nadenken en afspraken maken. Ik hoop dat ik je met deze tips geholpen heb. Als je ze waardevol vindt, stel ik het zeer op prijs als je dit blog deelt via Twitter, LinkedIn en Facebook. Heb je nog vragen, dan kun je gerust contact met me opnemen.

Ingrid Vledder
Familierechtadvocaat in Amsterdam

Disclaimer: deze blog betreft algemene voorlichting en dient op geen enkele wijze als (vervanging voor) advies. Het gebruik van de informatie is steeds voor eigen risico, rekening en verantwoording van de gebruiker van de informatie.

terug